Mēnā kua pāngia koe e te KOWHEORI-19 If you have COVID-19

Mēnā kua kitea kei te pāngia koe e te KOWHEORI-19, e tūtohua kia noho taratahi mō te 5 rā i te iti rawa, ahakoa he māmā noa ngā tohumate māmā. Ko te take kia kaua e hōrapa te KOWHEORI-19 ki ētahi atu tāngata. Ka tīmata tō noho taratahi Rā 0 — koinei te rā i tīmata ō tohumate, i tō pāngia e te mate rānei, ko te mea tuatahi o ēnei.

Ko te tikanga o te noho taratahi kāore koe e wehe i tō whare ka haere ki te mahi, ki te kura rānei. Otirā, kia noho wehe mai i ētahi atu i roto i tō kāinga ki tērā e taea ana.

Ngā ārai kanohi

Mēnā me tino puta atu koe i te wā o tō noho taratahi, me mātua mau ārai kanohi koe. E tūtohu hoki mātau kia mau kanohi ārai koe i a koe e noho tata ana ki ētahi atu, tae atu ki ngā tāngata o tō kāinga.

Ngā ārai kanohi (internal link)

Ngā tikanga kia kore ai e hōpara te KOWHEORI-19

• Kaua e haere ki te mahi, te kura rānei.
• Kaua e haere ki ngā wāhi tūmatanui — me mau ārai kanohi mēnā me puta atu koe.
• Ina taea, kaua e tata atu ki ngā tāngata o tō kāinga.
• Me moe ko tō kotahi noa iho mēnā ka taea, ā, me iti noa te wā ki ngā wāhi mō te katoa.
• Mēnā kāore e taea te karo ētahi atu i tō whare, me 2 mita tō noho wehe, ā, me mau ārai kanohi kia kapi ai tō ihu me tō waha ina tata mai ētahi atu.
• Me whakarite kia tukuna atu ngā kawenga ki a koe, pērā i ngā kai me ngā rongoā mā te whānau me ngā hoa, mā te tono tuihono rānei i ngā kawenga. Me whakarite tētahi wāhi haumaru hei tuku atu i waho o te whare mō te waiho i ngā kawenga.
• Me horoi, me patuero haere ngā papa e tino raweketia ana. Arā ko ngā mea ka tino rawekehia e koe, pērā i ngā kakau kūaha, ngā whakakā raiti me ngā waea.
• Me horoi i ōu ake pueru.
• Huakina ngā matapihi kia nui ake te rere o te hau i roto. He nui rawa te mōrea o te hōpara i te KOWHEORI-19 i ngā wāhi e pokea ana, kāore e pai rānei te hauhau.

He mea nui tonu kia pūrongo tuihono koe i tō whakamātautau ākipaturopi tere (RAT), mā te waea atu rānei ki te waea āwhina. Ko te take kia tūhonoa koe ki ngā āwhina me ngā tautoko ka hiahia pea koe.

• Tuihono: My Health Record (external link)
• Waea ki: 0800 222 478

Mēnā i whiwhi whakamātautau PCR koe, ka pūrongotia aunoatia ō otinga. Ka whiwhi koe i tētahi karere patowaea me tō otinga.

Whiwhi i tētahi karere mai i Te Whatu Ora

I muri i tō pūrongo i tō otinga, ka tukuna e Te Whatu Ora tētahi karere patowaea ki a koe mai i ngā tau ōkawa 2328, 2648 rānei hei whakaū i tō otinga mate.

He mōhiohio hoki kei roto i te karere patowaea mō ngā rongoā patu huaketo me ngā kōwhiringa tautoko.

Te whai whakamatuatanga mai i te mahi

Mēnā ka tono tō kaitukumahi kia kite whakaaturanga ia kei te noho taratahi koe, me whakamahi i tēnei karere patowaea. Ehara i te mea me whiwhi rawa he tiwhikete hauora i tō tākuta.

Ngā āheinga whakamatuatanga me te utu i te wā o te KOWHEORI-19 — Employment New Zealand (external link)

Ko ētahi tāngata, he tino nui te noho mōrea ki te mate taumaha, ā, kua kitea e pāngia ana rātou e te mate, kei te māraurau ki ngā rongoā patu huaketo e utua ana hei whakamaimoa i te KOWHEORI-19. Ka āhei anō pea koe mēnā kua pā mai ēnei tohumate, otirā mēnā i pātata koe ki tētahi tangata kua pāngia e te mate.

Rapu mōhio mō ngā rongoā patu huaketo, ko wai kei te āhei atu, ā, me pēhea te whiwhi.

Ngā rongoā KOWHEORI-19 (internal link)

Kitea ai ngā tohumate o te KOWHEORI-19, e 2 ki te 5 rā i muri o te pānga o te tangata ki te mate, engari tērā pea ka eke rawa ki te 14 rā. He āhua ōrite ngā tohumate o te omicron ki ētahi atu momo.

Ko te nuinga o te hunga kua pāngia e te KOWHEORI-19 he māmā ki te āhua māmā tō rātau mate, ā, ka whakaora noa iho mai i te kāinga — otirā mēnā kua whiwhi katoa i ngā ārainga mate me te wero whakakaha.

Hei whakahaere i ngā tohumate:

• kia kaha ki te inu wai
• kia nui te whakatā
• kaua e omaoma, e mahi i ngā mahi whakapau kaha, pānga nui rānei me te korikori tinana kia pai rā anō koe
• me kai ina taea e koe
• me kai paracetamol, ibuprofen rānei hei whakahaere i te kirikā, te mamae tinana me te ānini māhunga
• me whakamātau ngā pata inu mātaitai mō te ihu purukati, ngā wainehu rānei mō te rere o te hūpē
• mēnā kāore e mutu te ruaki, he kino rānei te mate tikotiko, me kōrero ki tō kaiwhakarato waea.

Me tiango te katoa

Mēnā he nui tō tūponotanga ki te mate kino mai i te KOWHEORI-19

He nui ake te mōrea o ētahi tāngata, pērā i ngā kaumātua, me rātau he mate ō rātau, ki te tino mate i te KOWHEORI-19, ā, me uru pea ki te hōhipera.

Ngā tāngata e noho mōrea ki te mate kino mai i te KOWHEORI-19 (internal link)

Mēnā he nui tō mōrea ki te mate kino mai i te KOWHEORI-19, me kōrero ki tō rata, ki tō kaiwhakarato rānei mō tō mate, ā, me pēhea te tino whakahaere.

Mēnā kei te hapū koe, kua whakawhānau rānei i nā noa nei 

Mēnā kua pāngia koe e te KOWHEORI-19, ka whakaratoa pea tō manaaki hapūtanga mā telehealth i te wā e taea e koe te tuku te mate.

Me whakamōhio atu ki tō tapuhi whakawhānau, rata rānei kei te pāngia koe te KOWHEORI-19. Mēnā kei te hiahia manaakitanga atu anō koe e ai ki ō āhuatanga mōrea, te āhua rānei o tō whakahaere i ō tohumate, ka taea e rātau koe te āwhina me tēnei mōu.

Ka wātea tonu ngā manaaki ōmahu i ngā wā katoa ki te hunga e hiahia ana.

Mēnā kei te hapū koe, ā, ka pāngia e te KOWHEORI-19, me whakapā tonu atu koe ki tō tapuhi whakawhānau, tō rata rānei mēnā ka pā mai tētahi o ēnei mea ki a koe:

• he iti iho i tō te nuinga o te wā te nekeneke, kāore rānei he paku nekeneke, o tō pēpi
• kei te toto te tara, kei te pipī rānei i mai i te tara
• kāore e kore atu te ānini o te māhunga
• ka hē manawa ina whakatā ana, takoto rānei
• kua kore koe e kaha ki te waha i ō tohumate i te kainga
• he pāmahana teitei ake i te 37.5 waeine
• kei te tino ngenge
• kei te tino anipā, māharahara rānei
• kāore i te haumaru te āhua i ētahi te wā.

Kāore e tino pāngia ngā pēpi e te KOWHEORI-19 i te hapūtanga, i te whānautanga rānei. Ko ngā pēpi ka pāngia e tēnei mate he māmā ō rātau tohumate, kāore noa rānei.

Mēnā kei te whāngai ū koe 

Mēnā kei te pāngia koe e te KOWHEORI-19, ā, kei te whāngai ū koe, ka āhei tonu koe ki te whāngai ū me te whakatūpato rānei.

Kia iti iho te hōrapa o te mate i a koe e whāngai ū ana, me:

• mau i tētahi i tētahi ārai kanohi hāparapara
• mārire te horoi i ō ringaringa i mua i te whāngai
• kaua e kihi, e whāwhā rānei i te kanohi o te pēpi.

Mēnā kei te māuiui rawa koe ki te whāngote, me kutē mai ō waiū ka whāngai ai mā tē pātara ki tō pēpi. Me mātua whai i ngā whakatūpato i runga ake.

Kāore i kitea he whakaaturanga ka whakawhiti te mate mā te waiū. Mā tō tapuhi whakawhānau, tō rata koe e tohutohu ki te whāngai ū ina pāngia koe e te KOWHEORI-19.

Mēnā me whiwhi manaaki hauora koe i a koe e pāngia e te KOWHEORI-19

Mēnā me kite koe i tētahi kaiwhakarato hauora i a koe e pāngia ana e te KOWHEORI-19, me waea atu i mua ka kōrero atu kei te pāngia koe e te KOWHEORI-19. Me mau koe i tētahi ārai kanohi kei te mau tika tērā e aukati ana i te hōpara o ngā korakora ki ētahi atu.

Mēnā me whiwhi āwhina koe me ngā utu kōhukihuki, me whai whakamatuatanga koreutu rānei, ka āhei pea koe ki ngā tautoko a Te Hiranga Tangata:

• tirohia te pae tukutuku a Te Hiranga Tangata (external link)
• waea ki 0800 559 009

Te hauora hinengaro

He pai noa iho ki te pā mai te anipā, te ahotea rānei i ngā wā o te raru. Me ako pēhea e tau ai te hauora hinengaro, ā, me pēhea te whiwhi āwhina mēnā kāore koe i te tau, kei te māharahara rānei koe mō ētahi atu.

Ngā ratonga hauora hinengaro me ngā tautoko (internal link)

I muri i te whakatutuki i tō noho taratahi 5 rā kua tūtohua, mēnā kua kore ō tohumate ka mutu kei te pai koe, kua pai tō hoki ki ō mahi noa.

Tae noa ki te 10 rā i muri i te tīmatanga o ō tohumate, i pāngia rānei koe e te mate, e tūtohu ana mātau kia mau ārai kanohi koe mēnā me:

• haere koe ki tētahi whakanōhanga manaaki hauora
• toro atu ki ngā whare tiaki kaumātua
• pā ki te tangata he mōrea ki te pāngia kinotia e te mate KOWHEORI-19.

Ko te take ka taea tonu ētahi te tuku mate mō te wā atu ki te 10 rā.

Te hoki ki te kura, te mahi rānei

Ehara i te mea me tohu te RAT kāore koe i te mate e āhei ai koe ki te hoki ki te mahi, te kura rānei. Engari me kōrero koe mō tō hoki ki te mahi me tō kaitukumahi, te tumuaki rānei o tō kura. Ka tono pea tō kaitukumahi, tō kura rānei kia whakatūpato haere anō rānei mēnā kei te māuiui tonu pea koe.

Ki te pāngia tētahi tangata i tō kāinga e te KOWHEORI-19

Mēnā i pāngia koe e te KOWHEORI-19 i roto i te 28 kua hipa, ā, kua kitea kei te pāngia he tangata i tō kāinga e te mate, ehara koe i te pānga ā-kāinga, ka mutu kāore koe e mate kia whakamātautautia.

Mēnā kua hipa koe i te 29 rā, neke atu rānei mai i tō pāngia e te KOWHEORI-19, ā, ka pāngia he tangata i tō kāinga e te mate, me whakamātautau i a koe anō i ia rā mō te 5 rā.

Mēnā kua kitea kei te pāngia koe e te mate, e tūtohu ana mātau kia noho taratahi mō te 5 rā.

Mēnā kei te māuiui tonu koe, e tūtohu ana mātou kia noho tonu ki te kāinga kia ora mai ai koe. Mēnā me wehe koe i te whare, e tūtohu ana mātau kia mau koe i tētahi ārai kanohi, ā, kaua e:

• haere ki tētahi whakanōhanga manaaki hauora (i tua atu i te whai maimoatanga)
• toro atu ki ngā whare tiaki kaumātua
• pā ki te tangata he mōrea ki te pāngia kinotia e te mate KOWHEORI-19.

Kāore koe e mate ki te whakahaere whakamātautau RAT mēnā kua kitea kei te mate koe. Engari mēnā kei te māharahara koe ka hōrapa tonu pea koe i te mate i muri i te 5 rā, ki te whakaatu te RAT kāore koe i te mate he tohu tērā kāore e hōrapa i a koe te mate.

Ka hiahia tonu pea koe ki te mau ārai kanohi mēnā i pā koe ki tētahi he tino mōrea ki te mate kino. E herea tonutia pea e ētahi whakanōhanga kia mau ārai kanohi ngā manuhiri katoa.

Ka whiwhi pea koe i tētahi karere patowaea e whakaū ana kua mutu tō noho taratahi. Ehara i te mea me tatari koe mō tētahi karere whaimana hei wehe i te noho taratahi.

Ko te tūmanako ka whakaora mai koe i ngā tohu me ngā tohumate tuatahi o te KOWHEORI-19 i roto i te 2 ki te 4 wiki.

I muri i te noho taratahi, me mātua whakarite ka whakatā koe, ā, pai ō kai. Ka roa te wā e hoki mai ai te ora ki tō tinana mō ō kaha korikori tinana noa.

Ko te tikanga ka hoki noa koe ki ō mahi noa i mua i tō pāngia e te KOWHEORI-19 i roto i te 12 wiki.

Te KOWHEORI roa

Ko te KOWHEORI roa te kupu ka whakamahia ki te whakamārama i ngā pānga o te KOWHEORI-19 roa ake i te 12 wiki.

Ka pā te KOWHEORI roa ki te katoa ahakoa ko wai, engari kitea ai mehemea he kino ngā tohumate i te wā tuatahi i māuiui ai koe.

Rapu mōhio atu anō mō ngā tohumate o te KOWHEORI roa, ā, me pēhea te whakahaere i ērā.

Te KOWHEORI roa (internal link)